Casus In de GO Zomertour vertellen experts en liefhebbers over hun favoriete gebiedsontwikkeling. In deel 2 gaan we onder begeleiding van Jutta Hinterleitner naar de zuiderburen en bezoeken we Oosteroever in Oostende. Wonen en werken worden hier gemengd, in nieuwe en bestaande gebouwen.

Van fascinerend mooi via faliekant mislukt tot wanstaltig lelijk en eindeloos inspirerend: in de GO Zomertour vertellen experts en liefhebbers over hun favoriete gebiedsontwikkeling. Gebiedsontwikkeling.nu biedt deze zomer de nodige inspiratie voor bijzondere plekken in het buitenland.

Het is begin mei 2022. Mijn vriend werkt aan een foto-opdracht in Oostende waar hij de nieuwe gebiedsontwikkeling Oosteroever in kaart brengt. Ik vergezel hem omdat ik benieuwd ben hoe dat gebied eruitziet. De Belgische kuststad zit al een tijdje in een neerwaartse spiraal. De boot naar Ramsgate die ik in mijn late tienerjaren nam op weg naar Engeland vaart niet meer en de visserij is enorm teruggelopen. De ‘Koningin der badsteden’ kon de slogan uit de tijd dat de beau monde uit Brussel hier de zomers doorbracht niet meer waarmaken en werd ingeruild voor het meer realistische ‘Stad aan zee’.

Kaart van Oostende Ineke Lammers

Het is laagseizoen en nog fris. De toeristen moeten nog komen. Dat schept een goede basis voor een bezoek want dit is wel het ‘echte’ Oostende, een stad van 70.000 inwoners. Dat getal verviervoudigt in de zomermaanden: het is er gezellig overdag maar in de avond zijn de straten leeg – slechts weinig ramen zijn verlicht. De stad is compact, beloopbaar en ook mooi – als je van jaren vijftig- en zestig-gebouwen houdt. Veel van de voormalige belle-époque architectuur is hier gesloopt toen tweede huizenbezitters en beleggers niet langer naar statige stadshuizen zochten, maar naar moderne appartementen, liefst met zeezicht. De betonnen wand langs de boulevard van 20 verdiepingen hoog is hiervan het resultaat.

Pont met binnenstad op de achtergrond Quirijn Kuchlein

De Oosteroever, het stadsdeel aan de overkant van de havenmond, moet zorgen voor wind in de zeilen van Oostende. Het ligt ingebed tussen de duinstrook ten noorden, de visafslag ten westen en de brede Moreauxlaan ten oosten, waar de kusttram overheen rijdt en verder niet veel gebeurt. Het is een opmerkelijk stukje stad. De laatste viskotters meren er nog af, de vis wordt overgeslagen en met kleine koelautootjes meteen weer uitgereden naar winkels en horeca. Op de plek waar de pont uit de binnenstad afmeert, vinden we een kleine kantine met regionale producten en iets verderop een gloednieuwe foodcourt. Er verschuift hier iets: er komen kennelijk al genoeg stedelingen een visje of ambachtelijke worst eten.

Visserijdok met nog enkele vissersschepen, op de achtergrond de woningbouwontwikkeling Quirijn Kuchlein

Vanaf de aanlandplek van de pont is het een paar minuten lopen langs de duinrand en de vuurtoren totdat de nieuwbouw begint. Schitterend in het zonlicht, vaak tot 15 lagen hoog, met ronde balkons, net aangeplante binnentuinen (met een stuk Berlijnse muur als tuinkunstwerk) en chique restaurants op de begane grond. Een vlaggenschip van de vastgoedontwikkeling in (een) omgeving die nog niet definitief afscheid heeft genomen van haar visserijverleden. De nieuwe tijd maakt meedogenloos haar intrede. Er is een city river aangelegd: een betonnen cascade die regenwater moet opvangen en helpen infiltreren. Maar er is geen water. Er ligt vooral stuifzand in dit betonnen ravijn en we zijn blij als er een moeder met haar dochter doorheen gaat wandelen. Zie je wel, het wordt gebruikt!

Het masterplan Oosteroever (opgesteld in 20212 door het Nederlandse stedenbouwkundig bureau Palmbout) benoemt ambities voor verschillende delen van het gebied. Naast de nieuwe luxe woningen die al grotendeels gereed of in aanbouw zijn, wordt er gewerkt aan een makersdistrict. Oftewel een gemengd woon-werkgebied voor kleine, innovatieve en creatieve bedrijven. Het is een ‘Proeftuin voor de circulaire economie’.

O.666 is hier een voorbeeld van. Gevestigd in een oud bedrijfspand werkt hier een bont gezelschap van ondernemers en makers aan een betere en rechtvaardigere wereld. Wij hebben geluk, het is open dag en er is van alles te beleven. Maar naast deze ene broedplaats is er nog niet zo veel te zien dat op een gemengde makerswijk lijkt. De vanouds gevestigde winkels voor maritieme benodigdheden, autodealers en kraanverhuurders bepalen het straatbeeld. Wel zorgt de splinternieuwe InnovOcean Campus, een oceaanblauw betegeld gebouw waar het Vlaams Instituut voor de Zee en andere onderzoekspartners hun intrek nemen, voor een architectonische impuls in het zuidelijk deel van de ‘driehoek’.

Voorbij de woningbouwontwikkeling voelen we nog niet zo veel van de aanstaande transitie, we proeven meer de vrijheid en ruimte om in de toekomst iets te ontplooien. Voorlopig komen de hijskraanverhuurder, de bewoner van het nieuwe appartement en de wetenschapper elkaar tegen tijdens een lunchwandelingetje. Hopelijk leidt dit tot kruisbestuiving en meer innovatieve en creatieve plekken. Oostende lijkt hier groot genoeg voor maar zijn er voldoende ondernemende mensen om er iets van te maken?

Open dag bij broedplaats O.666 Quirijn Kuchlein

Wat op dit moment nog ontbreekt zijn verbindingen naar de achterliggende Vuurtorenwijk, een volksbuurt waar vroeger de mensen woonden die in de haven werkten. Tegenwoordig zijn ze vaak werkeloos of oud, maar hun wijk is wel een fijne en rustige plek met cafés op de hoeken. De oude spuikom fungeert als recreatiegebied voor watersport en wandelingetjes langs de oevers. Als het nou eens zou lukken de mensen uit deze wijk ook een plek te geven in de nieuwe ontwikkelzone aan de overkant! De tijd gaat uitwijzen wat Oosteroever voor gebied gaat worden. Maar in de tussentijd: ga er vooral kijken. Het is een caleidoscoop aan boeiende plekken van vroeger en nu, die het ontdekken meer dan waard zijn!

Het EO programma ‘Oases in de lage landen’ deed in oktober 2021 Oosteroever aan.

Begin oktober verschijnt het boek ‘Ontwerpen vanuit de doorsnede – de ondergrond als bouwsteen voor de toekomstbestendige stad’, dat resultaten van ontwerpend onderzoek voor zes locaties in Nederland en België bundelt. Oosteroever is een van de casussen. Meer informatie is hier te vinden.

De begeleidende muziek is wat aan de drukke kant maar onderstaande gefilmde fietstocht door Willy Bauwens geeft wel een goede indruk van het gebied.

Twee jaar geleden maakten we een zomerserie over gebiedsontwikkelingen in eigen land. Om de thuisblijvers niet te kort te doen: hier vindt u de nodige inspiratie voor bijzondere gebieden binnen de landsgrenzen.

Cover: ‘GO zomertour’ door CrispyPork / Ineke Lammers (bron: Shutterstock bewerkt door GO.nu )

Onderzoeker Leerstoel Gebiedsontwikkeling TU Delft

Amerikaanse onderzoekers ontdekken het ideale wandelpad voor in de stad

Gebiedsontwikkelaars die beweging willen maximaliseren, moeten streven naar goede, groene wandelmogelijkheden tussen aantrekkelijke bestemmingen. Dat concluderen onderzoekers van de North Carolina State University.

BPD Woningfonds zet met gemeenten in op duurzame betaalbaarheid

BPD heeft een eigen Woningfonds opgezet om middeldure huurwoningen toe te voegen aan haar gebiedsontwikkelingen. Daarmee blijft zij ook langer als gebiedspartner betrokken. Tak Lam en Erik Leijten reflecteren op aanpak en resultaten.

Dit was de week van enorme wooncoöperaties tot een inspirerende treurtrip

Deze week op Gebiedsontwikkeling.nu onder meer: hoe men in Berlijn en Zürich enorme wooncoöperaties ontwikkelt en een treurtrip in België om onze zomertour mee af te sluiten.

Gebiedsontwikkeling.nu zoekt een junior webredacteur en een student-assistent

Wie komt de redactie van Gebiedsontwikkeling.nu versterken? We zoeken vanaf 15 september een junior webredacteur en een student-assistent. Solliciteer voor 5 september!

Gebiedsontwikkeling.nu is een initiatief van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG)